Sinan AYDIN'ın haberi...

RADARHABER / ERZURUM  

Erzurum İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, ilin çerezlik ay çekirdeğinde söz sahibi iller arasında bulunduğunu açıkladı. TÜİK verilerine göre Erzurum, çerezlik ay çekirdeği üretiminde 10. sırada yer alıyor.  Ayçiçeği , ülkemizde en fazla ekim alanı ve üretime sahip yağlı tohumlu bitkidir. Adaptasyon kabiliyetinin yüksek olması, kuru ve sulu koşullarda yetiştirilebilmesi, ekiminden hasadına kadar mekanizasyona uygun olması ayçiçeği tarımının üstün özellikleridir. Ayrıca tohumunda bulunan yüksek orandaki yağ (%40-55) birim alandan elde edilen yağ miktarının yüksek olmasına, yağ maliyetinin ise düşük olmasına neden olmaktadır. Ayçiçek yağının yemeklik kalitesinin de yüksek olması, tüketimin fazla olmasını sağlamaktadır.

ÇEREZLİK AYÇEKİRDEĞİNDE SÖZ SAHİBİYİZ

İl tarım ve Orman Müdürlüğü’nün TÜİK verilerine dayandırarak açıkladığı oranlara göre, Erzurum yılda 3.944 ton ayçekirdeği üretimi ile TÜİK verilerine göre Ülkemizin genelinde 10. sırada yer almaktadır. Açıklamada, ‘‘Ay çekirdeği , ay çiçeğinin meyvesidir. Ay çiçeği papatyagiller familyasına üyedir ve çekirdekleri ile yağı için yetiştirilen sarı çiçekli bir tarım bitkisidir. Ayçiçeği dünyada ve Türkiye’de en önemli yağ bitkilerinden biridir. Atıştırmalık olarak hafif kavrulmuş şekilde , tuzlu, tuzsuz biberli ve soslu olarak tüketilir. Ayçiçeği(çerezlik) üretiminde 3.944 ton  ile ülke içi yüzde 2,6 oranında 10. Sırada yer almaktayız’’ denildi. Bitkisel yağ üretimimizin %69’u, toplam sıvı yağ tüketimimizin yaklaşık %84’ü, toplam yağ kullanımının ise %32’si ayçiçeğinden karşılanmaktadır. Ayçiçeği üretimimizin %67’si kuru, %23’ü ise sulu koşullarda gerçekleştirilmektedir. Sulu tarım alanlarında ayçiçeği tarımının yaygınlaştırılamaması ayçiçek yağı üretimize dolayısıyla da bitkisel yağ üretimimize olumsuz olarak yansımaktadır.  

AYÇİÇEĞİNDE TÜRKİYENİN DURUMU

Ayçiçeğinden % 40-45 oranında elde edilen küspe % 30-40 oranında protein içermekte olup, değerli bir yem olarak hayvan beslenmesinde de kullanılmaktadır. Ayrıca ayçiçeği yağı sabun ve boya sanayinde değerlendirilmekte, sapları da yakacak olarak kullanılmaktadır. Dünyada ve ülkemizde ayçiçeği çerezlik olarak da yetiştirilmekte ve tüketilmekte olup, dünya ayçiçeği üretiminin % 2,6’sı çerezlik olarak tüketilmektedir. Türkiye’de 2018 yılı ayçiçeği üretiminin % 8,37’si çerezlik olarak üretilmiştir. TÜİK verilerine göre; ayçiçeği üretiminde Marmara Bölgesi birinci sırada, İç Anadolu bölgesi ikinci sırada, Akdeniz bölgesi üçüncü sırada. Türkiye’nin ayçiçeği dış ticaret verilerine göre 2017 yılında 595.501 ton ayçiçeği ihracatı yapılır iken 2.266.261 ton ayçiçeği ithalat edilmiştir. 2002-2018 yıllarında ithalat %499 oranında artmış ve bu ithalat karşılığında 15.646.602.900 dolar yabancı ülke çiftçilerinin refahı için ödenmiştir.

DÜNYA AYÇİÇEĞİ ÜRETİMİ

Ayçiçeği tarımı dünyada en fazla Ukrayna, Rusya ve Arjantin’de yapılmakdır. Bu ülkeler 2016 yılında dünya üretiminin % 58,38’i gerçekleştirmişlerdir. Türkiye’nin ise dünya ayçiçeği üretiminde ki payı 2016 yılında %3,53’dür. Ülkemizde yetiştirilen ayçiçeği çeşitleri linoleik asit oranının yüksek olduğu linoleik tip hibrit ayçiçeği çeşitleridir. Ancak dünуa bitkisel yağ pazarına hâkim ve tüketici bilincinin yüksek olduğu ülkelerde oleik tip bitkisel yağlara olan talep giderek artmaktadır. Oleik tip bitkisel yağların hem sağlığa, hem de endüstriyel kullanıma uygun özellikte olmaları son yıllarda dünya üretimlerinde paylarının artmasına neden olmuştur. ABD de tüketici talebi sonucunda ortaya çıkan oleik asidi yüksek ayçiçeği yağında, daha çok orta yüksek oleik yağ asidine sahip (%60-65)  ayçiçeği tarımı daha çok önem kazanmıştır. Üretimi, son 5 yılda yaklaşık olarak 10 kat artmıştır. Ancak son yıllarda orta yüksek ayçiçeğinin yanında, yüksеk-olеikli ayçiçeği yağına olan talep bu tür çeşitlerinin ekim alanının da artmasını sağlamıştır. Bu türde olеik asіt oranı % 85 ve üzeri yüksek oleik olarak adlandırılırken, linoleik aѕit oranı sadece % 5-10 seviyesindedir. ABD’nin aksine, Avrupa da іse hem üretim hеm de tüketimde yüksek oleik içerikliler daha ön planda olup, ileriki yıllarda daha büyük artış göstereceği tahmin edilmektedir. Dünyada en fazla sırasıyla Fransa (% 75), İsрanya (% 30-40), Arjаntin (% 10), Macaristan (% 10), İtalya (% 5) ve Almanya’da (% 30) üretilmektedir. Ülkemizde de oleik tip ayçiçeği üretimi desteklenmeli ve üretimi yaygınlaştırılmalıdır. Çerezlik ayçekirdeği üretiminin anavatanı olan Denizli - Çivril'dir.